Ile czasu na wymianę starego kominka na ekoprojektowy?

Uchwały antysmogowe to przepisy uchwalane dla każdego województwa osobno. Stąd ich zapisy mogą się różnić. Uchwały antysmogowe mogą określać:

• rodzaj lub jakość paliw, które będzie można stosować lub których stosowanie będzie zakazane 
• parametry albo rozwiązania techniczne lub parametry emisji instalacji,
  w których następuje spalanie paliw dopuszczonych do stosowania na danym obszarze,
• sposób lub cel wykorzystania paliw objętych ograniczeniami,
• okres obowiązywania ograniczeń lub zakazów w ciągu roku,
• obowiązki podmiotów objętych uchwałą w zakresie niezbędnym do kontroli jej realizacji.

Więcej artykułów na temat kominków na drewno i ekologii znajdziesz w dziale EKOLOGIA I KOMINKI

Rosną wymagania ekologiczne odnośnie różnych urządzeń. Wymagania te nie ominęły również kominków. Pierwszym etapem było wejście 1 stycznia 2022 roku dyrektywy Ekoprojekt. Ona określa parametry sprawności i emisji, jakie muszą spełniać nowe, sprzedawane w Unii Europejskiej, kominki, wkłady kominkowe, piecyki na drewno i pellet (zwane miejscowymi ogrzewaczami pomieszczeń). Podobnie jest z uchwałami antysmogowymi, które obowiązują na terenie poszczególnych województw i określają, jakie urządzenia na danym terenie można użytkować, także terminy, w jakich należy wymienić niespełniające norm Ekoprojektu kominki i piece. W zależności od województwa terminy znacząco się różnią. 

Do kiedy trzeba wymienić kominek na zgodny z Ekoprojektem?

W kontekście kominków uchwały antysmogowe określają jakie kominki na drewno na danym obszarze mogą być instalowane oraz do kiedy można używać kominków niespełniających norm ekologicznych - i wówczas je wymienić lub zmodernizować uzbrajając w filtry. Generalnie wszędzie poza miastem Kraków nowoczesne kominki spełniające normy są dopuszczone do użytkowania. Jedynie w województwie podlaskim oraz województwie warmińsko-mazurskim nie ma uchwały antysmogowej, a w związku z tym póki co nie ma żadnych ograniczeń odnośnie użytkowania kominków na drewno.

Do kiedy wymienić kominek na zgodny z Ekoprojektem lub wyposażyć w filtr?

Do kiedy wymienić kominek w województwie podkarpackim?

W niektórych województwach termin na wymianę kominka lub doposażenie go w filtr cząstek stałych już minął. Dotyczy to województwa podkarpackiego z zastrzeżeniem, że wymiana nie dotyczy kominków, których eksploatacja rozpoczęła się po 7 maja 2018 roku – one mogą być użytkowane bez ograniczeń. 

Do kiedy wymienić kominek w województwie kujawsko-pomorskim?

W województwie kujawsko-pomorskim termin na wymianę lub uzupełnienie w urządzenia zapewniające redukcję emisji pyły do wartości w Ekoprojekcie też minął i dotyczył kominków zainstalowanych przed 1 września 2019 r. Jednocześnie na obszarze Bydgoszczy, Ciechocinka, Grudziądza, Inowrocławia, Nakła nad Notecią, Torunia, Włocławka oraz uzdrowiska Wieniec-Zdrój uzależnienie możliwości instalacji nowych urządzeń na paliwa stałe od braku możliwości technicznych przyłączenia do sieci ciepłowniczej lub gazowej. Ograniczenie to nie dotyczy kominków z Ekoprojektem jeśli nie stanowią one podstawowego źródła ciepła.

Do kiedy wymienić kominek w województwie mazowieckim?

Termin na wymianę minął też w województwie mazowieckim. Dodatkowo na terenie Mazowsza od 1 stycznia 2023 roku w nowo budowanych budynkach, które mają dostęp do sieci ciepłowniczej, obowiązuje zakaz eksploatacji urządzeń grzewczych na paliwo stałe.

Do kiedy wymienić kominek lub uzupełnić w filtr w województwie śląskim?

Z kolei w województwie śląskim po terminie na wymianę, czyli od stycznia 2023 roku dopuszczone są nie tylko urządzenia ekoprojektowe lub wyposażone w urządzenie zapewniające redukcję emisji pyłu, ale też te, które osiągają sprawność minimum 80%.

Nie ma ograniczeń dla starszych kominków w województwie lubelskim

W województwie lubelskim nie ma ograniczeń dla kominków instalowanych przed 1 maja 2021 roku. Kominki instalowane po tym terminie w nowo budowanych budynkach muszą spełniać wymogi Ekoprojektu. 

Do kiedy wymienić kominek w Małopolsce?

W województwie małopolskim termin na wymianę kominka jest tylko do 30 kwietnia 2024 roku. Po tym terminie można eksploatować tylko kominki z Ekoprojektem lub o sprawności minimum 80% lub wyposażonych w urządzenie zapewniające redukcję emisji pyłu do wartości określonych w Ekoprojekcie. Wyjątkiem jest Kraków, w którym obowiązuje całkowity zakaz palenia drewnem od 1 września 2019 roku. Dodatkowo na obszarze gmin Skawina, Krzeszowice, Oświęcim, Nowy Targ, Niepołomice, Rabka-Zdrój i Czarny Dunajec:

- od 27.09.2021 roku obowiązuje wymóg spełniania limitów emisji pyłów, CO, NO_X i OGC, które Ekoprojekt wyznacza dla miejscowych ogrzewaczy pomieszczeń, przez piece zduńskie i piece akumulacyjne, niezależnie od daty rozpoczęcia eksploatacji,

- od 01.01.2023 roku obowiązuje ograniczenie możliwości eksploatacji nowo instalowanych kominków ekoprojektowych tylko do tych z zamkniętą komorą spalania,

- od 01.01.2023 roku obowiązuje nakaz stosowania urządzeń do automatycznej kontroli przebiegu procesu spalania przez regulację dopływu powietrza w oparciu o pomiar temperatury spalin w nowo instalowanych miejscowych ogrzewaczach pomieszczeń.

Kominek na drewno w województwie łódzkim i wielkopolskim - do kiedy wymiana?

Inne województwa mają znacznie dłuższe terminy. Do końca 2025 roku należy dokonać wymiany kominka na spełniający normy w województwach: łódzkim i wielkopolskim. W tym ostatnim po tym terminie możliwa jest eksploatacja nie tylko kominków z Ekoprojektem, ale też tych, które osiągają sprawność na poziomie minimum 80%. Z kolei w województwie łódzkim starsze instalacje można użytkować jedynie jeśli nie są eksploatowane w budynkach podłączonych do sieci ciepłowniczej.

Do kiedy wymienić kominek na drewno w województwie świętokrzyskim?

Do końca czerwca 2026 roku w województwie świętokrzyskim, gdzie też od tego terminu zacznie obowiązywać zakaz użytkowania kominków w miejscach, gdzie istnieje możliwość przyłączenia budynku do sieci ciepłowniczej lub gazowej. Zakaz ten nie dotyczy instalacji spełniających wymogi Ekoprojektu – te mogą być użytkowane do czasu ustania ich żywotności. Dodatkowo kominki, których eksploatacja rozpoczęła się przed 24 lipca 2020 roku, mogą być użytkowane bez ograniczeń, o ile osiągają sprawność cieplną na poziomie co najmniej 80%. Wtedy mogą być użytkowane bez ograniczeń, z wyjątkiem miejsc, gdzie istnieje możliwość przyłączenia budynku do sieci ciepłowniczej lub gazowej – wtedy mogą być użytkowane do 1 lipca 2026 roku.

Jednocześnie nie ma zakazu instalacji nowych kominków spełniających Ekoprojekt po 1 lipca 2026 roku, zatem kominki takie można po tym terminie instalować i użytkować do czasu ustania ich żywotności.

Do kiedy wymienić kominek w województwie lubuskim, Gorzowie Wielkopolskim i Zielonej Górze?

W województwie lubuskim termin na wymianę kominka na zgodny z Ekoprojektem użytkownicy mają do końca 2026 roku. Ograniczenie to obowiązuje w całym województwie z wyjątkiem obszaru miast Gorzów Wielkopolski i Zielona Góra, gdzie termina na wymianę kominka na zgodny z Ekoprojektem minął 1 stycznia 2023 roku.  

Najdłuższe terminy na wymianę kominka na zgodny z Ekoprojektem w województwie zachodniopomorskim i opolskim

Dalej w kolejce jest województwo zachodniopomorskie z terminem do końca 2027 roku, stawkę zamyka województwo opolskie z terminem na wymianę do końca 2035 roku. Po tym terminie możliwa będzie eksploatacja wyłączenie kominków na drewno, które spełniają wymogi Ekoprojektu lub mają sprawność co najmniej 80%, lub wyposażone są w urządzenie zapewniające redukcję emisji pyłu do wartości określonych w Ekoprojekcie. Nie dotyczy to kominków, których eksploatacja rozpoczęła się po 1 lipca 2017 roku, kominki te będą mogły być użytkowane bez ograniczeń.

Brak terminów na wymianę starego kominka na drewno w dolnośląskim i pomorskim

W województwie dolnośląskim obowiązują trzy uchwały antysmogowe. Osobna dla województwa, osobna dla miasta Wrocław i uzdrowisk Jelenia Góra – Uzdrowisko Cieplice, Duszniki-Zdrój, Jedlina-Zdrój, Kudowa-Zdrój, Lądek-Zdrój, Polanica-Zdrój, Szczawno-Zdrój oraz osobna dla gmin uzdrowiskowych: Czerniawa-Zdrój, Świeradów-Zdrój, Długopole-Zdrój i Przerzeczyn-Zdrój. 

Uchwała dla miasta Wrocław i uzdrowisk zakłada, że dopuszczone do użytkowania są jedynie kominki z Ekoprojektem, o ile nie są jedynym źródłem ogrzewania, lub w przypadku urządzeń niespełniających wymagań, jeśli są doposażone w elektrofiltr. Inaczej wygląda to w pozostałej części województwa dolnośląskiego. Wszystkie kominki oddane do eksploatacji po 30 czerwca 2018 roku muszą spełniać wymogi Ekoprojektu lub kominki na drewno muszą być wyposażone w urządzenia zapewniające redukcję emisji pyłu do wartości określonych w Ekoprojekcie. Natomiast te kominki na drewno, które były instalowane do tego czasu, można używać bez ograniczeń, bo podane w uchwale dolnośląskiej terminy na wymianę (2024 i 2028 rok) odnoszą się do kotłów o określonych klasach, a nie do miejscowych ogrzewaczy pomieszczeń. Podobnie sytuacja wygląda w województwie pomorskim. Tam kominki na drewno oddane do eksploatacji po 29 października 2020 roku muszą spełniać Ekoprojekt, można je używać tylko wtedy, jeśli brak jest dostępnej sieci ciepłowniczej na terenie bezpośrednio przylegającym do działki, na której znajduje się instalacja. Przepisy antysmogowe w województwie pomorskim określają też, że: „na terenach umożliwiających podłączenie nieruchomości do sieci ciepłowniczej dopuszcza się okazjonalną eksploatację kominków spełniających wymogi Ekoprojektu «pod warunkiem, iż eksploatacja urządzenia nie powoduje uciążliwości, w tym zadymienia, na terenach sąsiadujących»”. W województwie pomorskim kominki zainstalowane przed 29 października 2020 roku można używać bez ograniczeń. Dodatkowo na terenie Sopotu dopuszczone jest używanie kominków z Ekoprojektem, o ile nie są one podstawowym źródłem ciepła w lokalu.

Mieszkańców województwa dolnośląskiego i pomorskiego obowiązują zapisy uchwał antysmogowych. Prawodawca nie może domyślnie czegoś zakazać, a wprowadzane zakazy muszą być precyzyjnie określone. Dlatego niezgodna i niewynikająca z uchwał antysmogowych jest podawana przez Urzędy Marszałkowskie województwa dolnośląskiego i pomorskiego informacja o terminach wymiany kominków instalowanych przed lipcem 2018 roku (woj. dolnośląskie) i przed 29 październikiem 2020 roku (woj. pomorskie). Uchwały antysmogowe takich terminów zwyczajnie nie posiadają! Niestety, taka dezinformacja ze strony organów samorządowych nie ułatwia użytkownikom rozeznania się w zawiłościach prawnych i faktycznych obowiązkach nałożonych na użytkowników starszych urządzeń kominkowych. 

Ostatnio w województwie dolnośląskim został zaktualizowany Program Ochrony Powietrza. To dokument, który wprowadza czasowe ograniczenia w używaniu urządzeń. Zgodnie z tym dokumentem można używać kominki zgodne z Ekoprojektem także podczas alertu smogowego na poziomie 2 i 3.

Jakie sankcje za niedopełnienie obowiązku wymiany kominka na zgodny z Ekoprojektem?

Każdy, kto chce nadal korzystać z kominka na drewno w domu, a posiada wkład kominkowy, który nie spełnia określonych w uchwałach antysmogowych parametrów, powinien albo je usprawnić zgodnie z wymaganiami uchwały, albo wymienić na nowy. Można też zrezygnować z palenia drewnem, odciąć przewód kominowy i zamienić palenisko, np. na wkład na bioetanol, i nadal korzystać z kominka. Ci jednak, którzy użytkują kominek na drewno po terminach określonych na wymianę, narażają się na konsekwencje prawne wskazane w art. 334 ustawy POŚ, tj. karą grzywny. Zgodnie z art. 24 Kodeksu Wykroczeń grzywna wynosi od 20 do 5 000 zł, przy czym w postępowaniu mandatowym można nałożyć grzywnę w wysokości do 500 zł, a jeżeli czyn wyczerpuje znamiona wykroczeń określonych w dwóch lub więcej przepisach ustawy – 1 000 zł. Należy pamiętać, że jesteśmy zobowiązani wpuścić kontrolującego do domu. 

Podsumowując, terminy wymiany kominków są różne w zależności od województwa. Jednak nie powinno to zniechęcać użytkowników do posiadania kominkowego ognia. Wojna na Ukrainie, niestabilność, często wynikająca z różnych przyczyn, choćby pogodowych, innych źródeł ciepła wymagających prądu, powinna działać na wyobraźnię i mimo braku zachęt i dofinansowania na wymianę kominków na drewno, warto taki kominek w domu mieć! Tylko, a może AŻ – na wszelki wypadek!

Aldona Mazurkiewicz

z-ca redaktora naczelnego magazynu "Świat Kominków", prowadząca portal kominki.org