Granit i marmur od dawien dawna są bardzo powszechnie stosowanymi materiałami. Używano ich głównie w rezydencjach i pałacach, szczególnie w krajach akwenu śródziemnomorskiego, który natura bardzo szczodrze obdarzyła tymi budulcami. Podobne przeznaczenie mają one również dzisiaj, choć spektrum zastosowania jest jeszcze większe niż kiedyś. Nikogo dziś nie dziwi marmurowa posadzka w gmachu opery lub holl bądź sala terminalu wyłożona płytami granitowymi, coraz popularniejsze też staje się wykorzystanie tych materiałów w obiektach handlowych i prywatnych.
Przyczyny renesansu kamienia można doszukiwać się w coraz większych wymaganiach inwestorów prywatnych i instytucjonalnych, wzrastającej dostępności do niedawna egzotycznych kamieni z Południowej Afryki i obu Ameryk oraz w postępie technologicznym ich obróbki. Dzisiaj problemem nie jest ułożenie marmuru czy granitu nawet w najbardziej atrakcyjnych budowlach i miejscach. Problem pojawia się w momencie, kiedy musimy daną powierzchnię utrzymać w odpowiednim stanie, biorąc pod uwagę intensywną ich eksploatację. Kominek wykonany z marmuru lub granitu jest zbyt kosztowny, by go co pewien czas wymieniać. Dlatego dużo uwagi należy poświęcić procesowi jego konserwacji.
Pełny proces konserwacyjny należy podzielić na kilka zabiegów:
• doczyszczenie i zabezpieczenie po zakończeniu procesu budowlanego;
• zabezpieczenie przed zabrudzeniem;
• konserwacja codzienna;
• konserwacja okresowa;
• renowacja.
Doczyszczenie i zabezpieczenie po zakończeniu procesu budowlanego
Zabieg ten przeprowadza najczęściej firma układająca kamień lub specjalistyczna firma usługowa. Zalecane czynności:
• dokładne usunięcie luźnych zanieczyszczeń;
• usunięcie zabrudzeń przylegających (zaprawa cementowa, fuga itp.);
• dokładne umycie powierzchni (bez zbytniego namoczenia kamienia);
• przeprowadzenie zabiegu krystalizacji lub impregnacji na suchej powierzchni – nie należy stosować zabiegów nakładania powłok polimerowych.
Z powodu małej odporności pewnych grup kamieni na ścieralność, powinniśmy ograniczyć dostęp na ich powierzchnię stałych zanieczyszczeń.
Konserwacja codzienna (codzienne sprzątanie)
Wykonywana według istniejących możliwości w czasie funkcjonowania budynku lub też w innym ustalonym czasookresie. Powinna obejmować:
• usunięcie luźnych i nie przylegających zanieczyszczeń;
• zmycie powierzchni z użyciem odpowiedniego sprzętu oraz środków chemicznych (najlepiej dobrać chemię o pH=7).
Konserwacja okresowa
Podstawowym zabiegiem pielęgnacyjnym wykonywanym na powierzchni kamiennej (odpowiedniego typu) jest przeprowadzenie okresowej krystalizacji. Zabieg ten przeprowadza się przy użyciu maszyny jednotarczowej oraz krystalizatorów płynnych lub proszkowych. Preparaty te w swoim składzie zawierają kwas szczawiowy, który wchodzi w reakcję z wapniem zawartym w marmurze. W przypadku granitu zabieg tego typu wykonuje się z zastosowaniem preparatów proszkowych lub specjalistycznych preparatów polerskich. Dostrzeżone uszkodzenia powierzchni (drobne rysy, ubytki) powinny być natychmiast likwidowane przez miejscowe szlifowanie, stosując odpowiednio dobrane segmenty diamentowe.
Zaniechanie tego typu działań prowadzi do:
- obniżenia skuteczności procesu krystalizacji;
- dalszej degradacji powierzchni.
Renowacja (szlifowanie powierzchni)
Niewykonywanie bieżącej konserwacji powoduje znaczne uszkodzenie powierzchni kamiennych. W tym wypadku jedynym rozwiązaniem, aby przywrócić odpowiedni wygląd, staje się wykonanie zabiegu kompleksowej renowacji. Technologia ta jest przeprowadzana również w przypadku występowania tzw. szkrabów (uskoków), czyli efektu źle ułożonych płyt kamiennych.
Dobrze wykonany zabieg powinien przebiegać według następującego schematu:
- przy użyciu specjalistycznych maszyn i odpowiednich segmentów (płytek) wyrównujemy powierzchnię;
- po dokładnym zmyciu powierzchni, przeprowadzamy zabieg szlifowania (ważne, aby zachować odpowiednią kolejność segmentów diamentowych);
- zabieg końcowy to polerowanie połączone z utwardzeniem powierzchni (użycie krystalizatorów płynnych lub proszkowych).
Należy podkreślić fakt, że jest to zabieg kosztowny i pracochłonny.
Pierwsze trzy omawiane procesy firma usługowa, która posiada podstawowe wiadomości z zakresu technologii utrzymania czystości, może wykonać w oparciu o własny personel i posiadany sprzęt. Okresowa konserwacja i renowacja musi być poprzedzona odpowiednim (czasami długotrwałym) szkoleniem i posiadaniem profesjonalnego sprzętu. Pragnę ostrzec przed lansowanym przez niektóre firmy poglądem, że szlifowania kamienia można się nauczyć w oparciu o foldery i filmy reklamowe.
Roman Kurbiel-Salamonowicz
Grzegorz Suchodół
