Dzisiejsze zduństwo rozwija się przede wszystkim wedle współczesnych trendów i praw, jakim rządzi się rynek i gospodarka. Prawo popytu i podaży ściśle odwzorowuje obecne trendy konsumenckie, w tym również w branży budowlanej, a już w szczególe w interesującym nas rzemiośle zduńskim i kaflarskim.
Więcej artykułów o podobnej tematyce znajdziesz w dziale PIECE KAFLOWE.
Technika zduńska rozeszła się niejako dwutorowo w różnych kierunkach.
Pierwszy z nich to projektowanie i wykonywanie urządzeń ogniowych o przeznaczeniu typowo ozdobnym, eksponującym wizualne, ozdobne we współczesnej architekturze, walory ognia. Prekursorów tego trendu można by chyba szukać wśród architektów – wizjonerów żyjących na przełomie XIX i XX wieku. „Sztandarowymi” przykładami tego typu urządzeń ogniowych są chociażby kominki i piece, które projektował amerykański architekt modernistyczny, Frank Lloyd Wright.
Większy (jeżeli nie jedyny) nacisk kładzie się do tej pory w tym nurcie na kompozycje architektoniczne, głównie kominków z otwartymi paleniskami, wykorzystując atawizm współczesnego człowieka jakim jest tęsknota do ognia. Żywiołu, którego nie tak całkiem do końca można okiełznać i oswoić go tak jak by to nakazywał zdrowy rozsądek rozwoju cywilizacyjnego człowieka.
Drugi kierunek branży zduńskiej rozwija w dalszym ciągu technikę grzewczą wykorzystującą energię ze spalania paliw stałych (głównie drewna), ale we współczesnych ramach, w myśl zasady jak największego ułatwienia, uproszczenia i ekologizacji użytkowania urządzeń ogniowych. Przy czym niejako standardem stało się i tu także ukazywanie żywego ognia. Takie są wymagania współczesnego odbiorcy-inwestora. Ogień w dobie współczesnej cywilizacji traktowany jest jako coś ekskluzywnego i ozdobnego zarazem.
jak już wyżej wspomniałem, olbrzymią rewolucję w branży zduńskiej zrobił rozwój palenisk żeliwnych i stalowych, na bazie których można realizować obecnie niemal każdy pomysł architektoniczny i projekt techniczny pieca czy kominka. Jeżeli dodamy do tego możliwość wyposażania tradycyjnie murowanych z szamotu palenisk, w drzwiczki wyposażane w szyby żaroodporne, umożliwiające oglądanie teatru ognia na żywo, otrzymujemy nieograniczone niemal możliwości techniczne wykonywania domowych urządzeń ogniowych. Przełamane zostały wszelkie bariery techniczne tyczące się kształtów i rozmiarów palenisk i samych pieców i kominków. Dzięki wszechobecnej unifikacji i standaryzacji produkcji urządzeń przemysłowych możliwe było olbrzymie skrócenie czasu realizacji pieca czy kominka jak i obniżenie kosztów ich realizacji.
Dopracowano się kilku systemów i rozwiązań grzewczych opartych na współczesnych osiągnięciach techniki zduńskiej. Dzięki temu jest możliwe stosowanie obecnych pieców, kominków i pieco-kominków jako wydajnego źródła ogrzewającego nieraz całe domostwa przy pomocy:
- konwekcji powietrznej,
- centralnego ogrzewania wodą,
- kumulacji ciepła w konstrukcjach zamkniętych – hypokaustycznych.
W wielu wypadkach niemożliwe jest wykonanie nowoczesnego systemu grzewczego opartego na piecu czy kominku, bez specjalistycznej pomocy z zakresu innych branż techniki budowlanej. Szeroko współpracuje się z architektami, konstruktorami, instalatorami układów centralnego ogrzewania, gazowych i elektrycznych. Zakres wiedzy budowlanej wykorzystywanej we współczesnym zduństwie jest na tyle ogromny że uwidacznia się nawet pewna specjalizacja części firm i wykonawców w zakresie poszczególnych technik grzewczych opartych na piecach czy kominkach.
Materiały, jakie obecnie stosuje współczesny zdun nie tylko nie wymagają wysiłku przy ich wydobyciu i obróbce wstępnej. Wręcz przeciwnie – są poręczne w użyciu, dostępne niemal „od ręki” i nie wymagają często żadnych zabiegów technicznych przysposabiających je do pracy. Gdzieś do lamusa można wsadzić nie tak odległy jeszcze obraz zduna zajeżdżającego pod dom, w którym będzie stawiał piec, furmanką z gliną i stosem gruzu szamotowo-ceglanego. Obecnie coraz częstszym atrybutem w rękach zduna bywa także komputer osobisty, dzięki któremu można w kilka godzin zaprojektować i pokazać klientowi wizualizację i rozwiązania techniczne przyszłego pieca czy kominka.
Jednak by swobodnie operować współczesną wiedzą techniczną, nowoczesny zdun - murator ognisk domowych, powinien przynajmniej w podstawowym stopniu posiadać wiedzę z zakresu dawnych technik zduńskich i rysu historycznego własnej branży zawodowej.
Ziemowit Nowakowski
Konferencja „Piece kaflowe w zbiorach muzealnych w Polsce”, Frombork 2008
Foto: Autor
