Poprawa jakości powietrza jest konieczna, jednak drugim celem, który jest równie ważny, obecnie jest niezależność energetyczna co powinno skłonić rząd do wykorzystywania zasobów jakimi dysponujemy, a powinniśmy wiedzieć, że w przypadku np. produkcji pelletu jesteśmy w czołówce europejskiej. Warto tu przytoczyć też celne spostrzeżenie dr. Tomasza Mirowskiego z Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN w Krakowie, który stwierdził w artykule: „Czy biomasa wróci do gry o neutralność klimatyczną?” w magazynie Ekologia 1/2021:
Wydarzenia ostatnich kilku miesięcy na przełomie 2020 i 2021 roku, związane z dostępnością szczepionek przeciw COVID, coraz dobitniej uświadamiają nam fakt, że niezależność i bezpieczeństwo trzeba sobie samemu wypracować i je utrzymać.
Więcej ciekawych artykułów znajdziesz na stronie głównej KOMINKI.ORG.
Promowany gaz
Ogrzewanie gazowe zdecydowanie było promowane w programie "Czyste Powietrze", nic więc dziwnego, że około 45% wniosków z rządowego programu dotyczy instalacji kotłów opalanych gazem. Tymczasem ceny gazu rosną, zresztą jak innych paliw również, i zapewne nie spadną do poprzedniego poziomu. Póki co indywidualni konsumenci korzystają jeszcze z preferencyjnych stawek, jednak gdy ich zabraknie wiele osób rachunek może przyprawić nie tylko o zawrót głowy. Dodatkowo wczoraj, 26 kwietnia 2022 roku, okazało się, że zostaliśmy odcięci od rosyjskiego gazu - na szczęście zima już minęła, a magazyny są pełne - jednak pozostaje pytanie czy będziemy w stanie zabezpieczyć wystarczające ilości zapasów paliwa w kolejnym sezonie i jaki to będzie miało wpływ na cenę, jeśli będziemy pozyskiwać paliwo np. z drugiego krańca globu?
Tymczasem jak podaje dr inż. Krystyna Kubica, ekspert Polskiej Izby Ekologii w artykule "Biomasa drzewna" w magazynie "Ekologia":1/2022:
Krajowe wydobycie pokrywa około 20 proc. całkowitego zapotrzebowania, które rośnie z roku na rok. W 2020 roku zużycie gazu wzrosło o 4,4 proc. w porównaniu do 2019 roku. Podobny przyrost zapotrzebowania szacowano na 2021 rok. W kolejnych latach spodziewany jest dalszy wzrost zapotrzebowania na to paliwo nie tylko przez odbiorców końcowych, w sektorze komunalno-bytowym, ale także w sektorze wytwarzania energii elektrycznej i ciepła systemowego. Jakie zatem zabezpieczenie będą miały domki jednorodzinne w razie awarii, braku prądu, czy zwykłego odcięcia kurka z gazem?
Biomasa drzewna zapewni bezpieczeństwo energetyczne
Co jednak jeśli gazu zabraknie, albo w razie awarii? Czy nie powinniśmy zwrócić się w stronę paliwa, które jest w Polsce dostępne, pozyskiwane lokalnie, i dzięki któremu spełniliśmy zobowiązania unijne odnośnie 15% udziału energii odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto w 2022 roku. Doliczenie nieuwzględnianego wcześniej drewna opałowego, które wynosiło 3%, pozwoliło osiągnąć 16% udział i uniknąć kilkumilionowej kary. Jaką rolę może pełnić drewno? Dr inż. Krystyna Kubica w cytowanym wcześniej artykule zauważa:
Biorąc pod uwagę problemy związane z rosnącymi cenami gazu oraz innych paliw kopalnych, konieczne jest dogłębne przeanalizowanie realizacji programów poprawy jakości powietrza pod kątem wykorzystania lokalnych zasobów energii odnawialnej, jakim jest również stała biomasa drzewna. Oczywiście z uwzględnieniem zrównoważonego jej wykorzystywania do produkcji ciepła użytkowego w nowoczesnych urządzeniach grzewczych małej mocy. Jak do tej pory „zielone ciepło” wytwarzane za pomocą kotłów na stałe biopaliwa w ogrzewnictwie indywidualnym nie doczekało się takiego wsparcia finansowego, jak kolektory słoneczne czy fotowoltaika i pompy ciepła.
Drewno paliwo odnawialne
Mimo to w mediach stale pojawiają się artykuły na temat szkodliwości palenia drewnem między innymi w kominkach i piecach. Regularnie przypisuje się im winę za smog oraz emisję benzoapirenu oraz innych wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych, a jak pokazały badania przeprowadzone w niezależnym laboratorium, kominki spełniające Ekoprojekt praktycznie nie emitują takich związków (więcej na temat badań w artykule "Prawda o emisji z kominków" załączonym poniżej).
Co więcej, jak zauważył w rozmowie z Pawłem Sałkiem, doradcą prezydenta RP odnośnie środowiska, polityki klimatycznej i zrównoważonego rozwoju, prof. Robert Kubica (specjalista od spalania paliw i technologii grzewczych):
Drewno kawałkowane i pellet to źródła (według opracowania wykonanego przez nas na zlecenie Instytutu Ochrony Środowiska), które dają nam największą przewagę i największe korzyści jeśli chodzi o równoległą walkę o poprawę jakości powietrza oraz przeciwdziałanie zmianom klimatycznym. W połączeniu z zaawansowanymi urządzeniami zgodnymi z Ekoprojektem można potwierdzić twardymi danymi, że możliwa jest skuteczna, równoległa walka ze smogiem i jednocześnie wypełnienie naszych zobowiązań związanych z neutralnością klimatyczną, która to jest jednym z elementów Zielonego Ładu.
Obecnie sytuacja ze względu na wojnę jest jeszcze bardziej poważna i warto, by biomasa drzewna zaczęła być dostrzegana również przez władze. Jak zauważa dr inż. Krystyna Kubica:
W wielu krajach, w tym w Niemczech i Austrii, wykorzystywanie stałych biopaliw – pelletu drzewnego, drewna kawałkowego jako źródła energii do ogrzewania pomieszczeń jest promowane i wspierane finansowo.... Brakuje nam jednoznacznego wsparcia dla urządzeń grzewczych zasilanych biomasą, a nawet niekiedy funkcjonują zakazy ich wykorzystywania, wprowadzone w samorządowych uchwałach antysmogowych. A przecież w naszych uwarunkowaniach klimatycznych takie urządzenia grzewcze zapewniają bezpieczeństwo energetyczne na wypadek awarii sieci gazowych czy też energetycznych.
Palenie drewnem nie niszczy lasów!
W wielu mediach pojawiają się też opinie, jakoby spalanie drewna niszczyło lasy, że nie jest zeroemisyjne pod kątem CO2, bo zanim lasy odrosną miną setki lat. To pokazuje często niezrozumienie tematu. Jak pisze Robert Azembski z Forum Polskiej Gospodarki:
Od zakończenia II wojny światowej przybyło nam aż 2,5 mln ha lasów. W 1945 r. pokrywały one jedynie 21 proc. naszego kraju, obecnie jest to już 29 proc.
Oznacza to, że o ile powierzchni lasów nie ubywa ,to bilans emisji CO2 jest stale dodatni. Co więcej, do spalania przeznaczone jest nie paliwo pełnowartościowe - tu zawsze pierwszeństwo będzie miał przemysł meblarski - ale jak zauważa dr inż. Krystyna Kubica w cytowanym już artykule:
Biopaliwa stałe (na przykład pellety czy brykiety drzewne) produkowane są przede wszystkim z pozostałości poprodukcyjnych – trocin i wiórów z przemysłu drzewnego (w tym meblarskiego) realizującego gospodarkę obiegu zamkniętego. Podobnie jest z drewnem opałowym. Należy zauważyć, że pochodzi ono także z innych obszarów niż lasy, na przykład z pielęgnacji pasów przydrożnych, parków i skwerów miejskich (cięcia sanitarne), obszarów wymagających okresowej pielęgnacji (linie kolejowe, energetyczne, fragmenty rzek) oraz sadownictwa (wycinka pielęgnacyjna, likwidacja sadu). Bardzo ważnym aspektem lokalnego wykorzystywania biopaliw stałych – produktów przetwarzania biomasy drzewnej – jest możliwość bezpośredniego wykorzystania stałej pozostałości po spalaniu, to jest popiołu, jako nawozu.
Czy wojna zmieni podejście do biomasy drzewnej?
To właśnie w ten sposób wykorzystywane drewno - lokalnie, w indywidualnych instalacjach grzewczych spełniających normy ekologiczne, drewno jako paliwo ma największe zalety, które powinni też zauważyć rządzący i w obecnej sytuacji zrewidować przepisy czy przyjrzeć się na nowo lokalnym uchwałom antysmogowym. Wyraźnie zauważa to dr inż. Krystyna Kubica:
Zaistniała sytuacja narzuca konieczność pilnego przeanalizowania przyjętej strategii w programach poprawy jakości powietrza i przeciwdziałania zmianom klimatu, w tym także programu „Czyste powietrze”... W obszarze wytwarzania energii użytkowej z paliw stałych, w tym biopaliw stałych – produktów przetwarzania biomasy drzewnej – w instalacjach spalania paliw stałych o mocy cieplnej poniżej 1 MW konieczne są pilne działania legislacyjne na poziomie rządowym. Niezbędne wydaje się też uwzględnienie w programach ograniczania emisji z sektora komunalnego odpowiedniego wsparcia finansowego dla kotłów c.o. i miejscowych ogrzewaczy pomieszczeń, spełniających wymagania rozporządzeń KE (UE) dotyczących Ekoprojektu (2015/1189 i 2015/1185). A w przypadku miejscowych ogrzewaczy pomieszczeń traktowania ich jako źródła bezpieczeństwa energetycznego w rozproszonym budownictwie indywidualnym w przypadku awarii sieci energetycznych, ciepłowniczych, gazowych lub wystąpienia niekorzystnych warunków meteorologicznych.
Aldona Mazurkiewicz
