Program Czyste Powietrze do zmiany

Obecnie planowane są na 2025 rok kolejne zmiany w programie. Póki co, odbyły się konsultacje przedstawicieli organizacji pozarządowych, samorządów, administracji, banków oraz wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Podczas tych spotkań rozmawiano o pomysłach i problemach. Konkretne propozycje zapisów w nowej wersji programu zostaną dopiero przedstawione, ale na podstawie poruszanych w trakcie konsultacji zagadnień widać, że program najprawdopodobniej będzie coraz bardziej rozbudowany i skomplikowany. 

Planowane zmiany w programie

Po pierwsze, nadal wątpliwości budzi najwyższy poziom wsparcia, jaki oferuje program, czyli do 100% kosztów inwestycji netto. Rozważane jest wprowadzenie dodatkowych kryteriów majątkowych, źródeł dochodu czy minimalnego okresu własności domu. Ostatnio wprowadzono też dla najuboższych możliwość prefinansowania inwestycji. Jak zauważono, prowadzi to do nadużyć, w związku z tym rozważa się wypłatę prefinansowania na konto beneficjenta, a nie firm, oraz wprowadzenie obowiązkowego ubezpieczenia wykonawcy. To wszystko komplikowałoby dodatkowo procedurę, więc na stole jest też propozycja, aby pójść w przeciwnym kierunku, czyli ograniczyć prefinansowanie, co przyspieszyłoby ocenę wniosków i uprościło inwestycję. W grupie najbardziej potrzebujących beneficjentów rozważane jest wprowadzenie operatorów, którzy pomagali by beneficjentom programu podczas całej inwestycji i chronili przed nieuczciwymi wykonawcami. W tym samym celu rozważane jest wprowadzenie listy polecanych wykonawców i powrót do limitów kosztów inwestycji, aby uniemożliwić sztuczne zawyżanie kosztów usług przez wykonawców.

Wśród ciekawych propozycji warto zauważyć możliwości dofinansowania budynków wykorzystywanych do działalności gospodarczej przez mikroprzedsiębiorców. Byłaby to z pewnością ciekawa opcja dla małych firm kominkowych. 

Problem finansowania programu

Już raz fundusze w programie się wyczerpały w grudniu zeszłego roku, obecnie Czyste Powietrze zasilane jest z funduszy z KPO, jednak te pieniądze też się kończą i brak jest stabilnego finansowania. Ministerstwo Klimatu i Środowiska zamierza w przyszłym roku złożyć wniosek o finansowanie programu z Funduszu Modernizacyjnego – Chcemy wnioskować o 10 mld zł. Przy obecnych potrzebach i utrzymaniu tempa da nam to ciągłość finansową na dwa lata, ale w ciągu tego okresu musimy znaleźć długoterminowe finansowanie. Namawiamy innych ministrów, w tym ministra finansów, aby stworzyć Fundusz Transformacji, który miałby zapewnić stałe finansowanie, w tym również programu Czyste Powietrze. Źródłem pieniędzy dla tego funduszu miałyby być przychody ze sprzedaży uprawnień do emisji EU-ETS – zapowiedział wiceszef MKiŚ, Krzysztof Bolesta. 

Co z dofinansowaniem do kotłów gazowych?

Coraz więcej mówi się, że gaz to paliwo kopalne, które nie będzie wspierane przez Unię Europejską. Dlatego budzi wątpliwości pozostawanie kotłów gazowych jako urządzenia dofinansowanego przez program Czyste Powietrze. Jak zauważył Krzysztof Bolesta z Ministerstwa Klimatu i Środowiska, istnieje ryzyko, że kotły gazowe nie będą refundowane przez Program w związku z jego przejściem na finansowanie z Funduszu Modernizacyjnego. Jednak ministerstwo czeka na interpretację Komisji Europejskiej w tej sprawie. 

Kominki bez dofinansowania

Póki co, oficjalnie nic nie słychać o możliwości dofinansowania w ramach programu wymiany starych kominków, które nie spełniają obecnych norm, na te z Ekoprojektem. Szkoda, bo na przykład w tandemie z powietrzną pompą ciepła mogłyby takie kominki stanowić ważny element systemu, który – z jednej strony – stanowiłby zabezpieczenie na wypadek braku prądu, a z drugiej strony – taka hybrydyzacja systemów jest coraz bardziej polecana (co podkreślił podczas ostatniego spotkania w Polsce reprezentant stowarzyszenia europejskich producentów urządzeń grzewczych HKI – Frank Kienle). System hybrydowy chroni przed tak zwanymi rachunkami grozy oraz dzięki kominkowi na drewno wspomaga system w momentach, gdy pompa ciepła jest niewydolna i potrzebuje do funkcjonowania grzałki.

Ile jeszcze potrwa program Czyste Powietrze

Wydaje się, że tempo wymiany źródeł ciepła w programie Czyste Powietrze nadal jest zbyt małe, bo jak pokazują dane z CEEB, w Polsce do wymiany jest ciągle ponad dwa miliony źródeł ciepła. Niby zapowiedzi są, że proces ma działać sprawniej i szybciej, jednak większość propozycji raczej sprawia, że procedura wydaje się być coraz bardziej skomplikowana. Póki co, wiemy, że wnioski będą przyjmowane do końca 2027 roku, a wszelka wymiana źródeł ciepła i prace termomodernizacyjne w ramach programu mają się zakończyć do końca czerwca 2029 roku. Wydaje się, że to dość mało czasu na wymianę dwóch milionów urządzeń, skoro w przeciągu ostatnich sześciu lat wymieniono w ramach programu prawie 818,5 tysiąca nieefektywnych źródeł ciepła. Jeśli chodzi o rozkład procentowy, to 30% wymienionych zostało na powietrzne pompy ciepła, a 25% na kotły na biomasę. 

Źródło: NFOŚiGW, PAP