Świadczenia
Przepisy przewidują cały wachlarz świadczeń przysługujących pracownikowi, który doznał wypadku przy pracy. Są nimi:
• zasiłek chorobowy w wysokości 100% wynagrodzenia (przysługuje pracownikowi, którego niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem przy pracy), warto pamiętać, że w przypadku nieuznania wypadku za wypadek przy pracy przez pracodawcę pierwsze 30 dni chorobowego wypłaca pracodawca, w przypadku uznania płatnikiem od razu jest ZUS;
• jednorazowe odszkodowanie z tytułu uszczerbku na zdrowiu w wyniku wypadku przy pracy (oceny stopnia uszczerbku dokonuje się po zakończeniu leczenia i rehabilitacji), odszkodowanie wypłacane jest w wysokości 20% przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent uszczerbku na zdrowiu);
• renta z tytułu niezdolności do pracy (w tym renta szkoleniowa), renta nie może być niższa niż: 60% podstawy wymiaru renty – dla osoby częściowo niezdolnej do pracy, 80% podstawy wymiaru renty – dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy, 100% podstawy wymiaru renty – dla osoby uprawnionej do renty szkoleniowej;
• świadczenie rehabilitacyjne, które przysługuje pracownikowi, który po wyczerpaniu się zasiłku chorobowego nadal jest niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja rokują odzyskanie zdolności do pracy;
• jednorazowe odszkodowanie lub renta dla rodziny pracownika zmarłego z tytułu wypadku przy pracy. Uprawnionymi do takiego świadczenia są: małżonek, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, przysposobione, przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci (w tym również w ramach rodziny zastępczej) oraz rodzice. Osoby te muszą spełnić dodatkowo warunki do tej renty określone w ustawie emerytalnej;
• dodatek do renty rodzinnej dla sieroty zupełnej;
• dodatek pielęgnacyjny.
Warto pamiętać, że odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy przysługuje także samemu pracodawcy, a także osobie prowadzącej działalność gospodarczą. Świadczenia te wypłaca nie pracodawca tylko Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Do obowiązków pracodawcy należy jedynie płacenie składek na ubezpieczenie wypadkowe, potem właśnie z funduszu wypadkowego ZUS wypłaca należne świadczenia.
Są jednak sytuacje, w których świadczenie, jakie otrzymał pracownik od ZUS, nie pokrywa poniesionej szkody. Wówczas pracownik może dochodzić roszczeń odszkodowawczych od pracodawcy na drodze cywilnoprawnej, tzw. roszczenie uzupełniające, które się przedawnia z upływem 10 lat. Odpowiedzialność pracodawcy będzie uzależniona od wykazania przez pracownika, że szkoda wystąpiła w związku z zawinionym działaniem lub zaniechaniem pracodawcy. Pracownik może też żądać od pracodawcy odszkodowania za utratę lub uszkodzenie w wyniku wypadku przedmiotów użytku osobistego lub przedmiotów niezbędnych do wykonywania pracy, jednak ciężar dowodu ciąży w tym przypadku także na pracowniku. W tym miejscu warto wspomnieć o ubezpieczeniach OC dla pracodawców, które chronią ich przed ewentualnymi zobowiązaniami finansowymi, wynikającymi m.in. z wypadków przy pracy. Odpowiedzialność finansową przejmuje wówczas ubezpieczyciel, który reguluje wszelkie należności.
Wyłączenie prawa do świadczenia
Warto jednak zaznaczyć, że istnieją przesłanki, które wyłączają prawo do świadczeń mimo wystąpienia wypadku przy pracy. ZUS może nie uznać wypadku przy pracy, gdy doszło do niego przez poważne naruszenie przez poszkodowanego pracownika przepisów BHP, gdy wyłączną przyczyną wypadku było udowodnione naruszenie przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Świadczenia nie przysługują również ubezpieczonemu, który będąc w stanie nietrzeźwym lub pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku. Regulacja ta nie dotyczy członków rodziny ubezpieczonego, którzy w takich przypadkach zachowują prawo do świadczeń określonych w ustawie wypadkowej. Warto też wiedzieć, że za wypadek przy pracy nie będzie uznane samobójstwo popełnione przez pracownika w zakładzie pracy, a także wypadek w wyniku bójki na tle osobistym.
Wypadek w drodze do pracy lub z pracy
Ustawa wypadkowa nie przewiduje możliwości przyznawania świadczeń z tytułu wypadków w drodze do pracy lub z pracy, jeżeli wypadki te zaistniały po 31 grudnia 2002 roku. Regulacje dotyczące tego zagadnienia zostały przeniesione do ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r., nr 39, poz. 353 z późn. zm.) i gwarantują one prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy mimo nieposiadania wymaganego stażu pracy, jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy.
Aldona Mazurkiewicz
Artykuł ukazał sie w numerze 1(10)2012 magazynu KominkiPRO
