Małopolski POP powinien uwzględnić ekologiczne kominki na drewno

Niskoemisyjne kominki na drewno to nie tylko te z Ekoprojektem, ale też z certyfikatami: Blue Angel, Nordic Swan, Flamme Verte czy spełniające normę BImSchV2

Jak wskazuje Ogólnopolskie Stowarzyszenie Kominki i Piece:

• Zakaz używania kominków w tzw. dni smogowe nie może dotyczyć kominków spełniających wymogi Ekoprojektu. Urządzenia te powinny być w POP ujęte w pozytywnej grupie urządzeń docelowych. 

Dodatkowo OSKP zauważa, że podobnie preferowane i dopuszczone do użytku powinny być kominki i piecyki na drewno, które nie spełniają Ekoprojektu (który wszedł w 2022 roku), ale spełniają inne, często bardziej restrykcyjne niż Ekoprojekt normy jak: niemiecki BImSchV2 lub posiadają certyfikaty: Blue Angel, Nordic Swan, Flamme Verte. Przedstawiciele branży zauważają, że jest to zgodne z wytycznymi Ministerstwa Klimatu i Środowiska dla POP.

Biopaliwa stałe odnawialne (drewno, pellet) a paliwa stałe kopalne (węgiel)

Eksperci branży kominkowej zwracają uwagę na konieczność wprowadzenia rozróżnienia wśród paliw stałych - na dwie grupy znacznie się różniące jeśli chodzi o oddziaływanie na środowisko. Taki podział obowiązuje w przepisach Unii Europejskiej oraz Rzeczpospolitej Polskiej, dlatego tak ważne jest wprowadzenie w POP-ach pojęć:

• biopaliwo stałe odnawialne, czyli drewno, pellet i biomasa, które są paliwami przyjaznymi dla środowiska
• paliwa stałe kopalne - w tej grupie znajduje się węgiel

Drewno jest paliwem ekologicznym na każdym etapie jego przetwarzania i energetycznego wykorzystania. Produkcja drewna opałowego nie ma negatywnego wpływu na poziom zalesienia w Polsce a wręcz przeciwnie: stymuluje rozwój gospodarki przez zalesianie niezagospodarowanych gruntów i zapewnia miejsca pracy. Paliwa drzewne są w głównej mierze produktem ubocznym pozyskiwania i przetwarzania drewna pełnowartościowego wykorzystywanego w przemyśle meblarskim i w konstrukcjach drewnianych. Lokalne wykorzystywanie drewna przekłada się na minimalny ślad węglowy wynikający z transportu i przygotowania do wykorzystania jako stałego biopaliwa. Drewno z polskich lasów, jako uboczny produkt gospodarki leśnej, jest powszechnie dostępne i niedrogie. W przypadku ogrzewania drewnem powstaje tyle samo dwutlenku węgla ile wchłonęło ono podczas swojego wzrostu, czego rezultatem jest zerowy bilans emisji CO2. Jest to zgodne z polityką UE, której celem jest osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050r. Używanie drewna, w przeciwieństwie do gazu, który jest paliwem kopalnym, nie wiąże się z emisją gazów cieplarnianych i pozwala na spełnienie wymaganego przez UE udziału OZE w miksie energetycznym. 

W tym kontekście powinny według specjalistów zostać usunięte z POP-u zapisy promujące gaz i ogrzewanie domów gazem. Takie zapisy prowadzą wprost do promowania gazu, który jest paliwem kopalnym, kosztem drewna będącego odnawialnym i ekologicznym źródłem energii. Jednocześnie eksperci zauważają, że w celu znacznie szybszej redukcji smogu oraz bezkosztowego ograniczenia ubóstwa energetycznego POP-y w tym ten dla Małopolski powinny wprowadzać :  „Uchwały o prawidłowym spalaniu"  lub co najmniej wspierać edukację mieszkańców na temat prawidłowego (bezdymnym) ogrzewania za pomocą drewna.

 Dotacje na wymianę kominka na zgodny z Ekoprojektem

Wśród podnoszonych przez specjalistów branży kominkowej kwestii znalazły się apele o wprowadzenie do Programów Ochrony Powietrza zapisów umożliwiających stosowanie dotacji i wspieranie wymiany starych kominków nie spełniających norm na na nowe kominki (nazywane w Ekoprojekcie i w wielu innych dokumentach jako: miejscowe ogrzewacze pomieszczeń) spełniające wymogi Ekoprojeku. 

Małopolski projekt POP wielokrotnie mówi o preferencjach dla instalacji i wymiany źródeł ciepła na OZE wyłączając z zakresu tego pojęcia drewno i i biomasę, które zgodnie z ustawą o OZE są odnawialnymi źródłami energii. W tym kontekście cały POP jest wadliwy ponieważ opiera się na błędnym i niezgodnym z polskim stanem prawnym założeniu, że drewno i biomasa, które są paliwami stałymi, nie są odnawialnymi źródłami energii. Konsekwencją takiego podejścia jest dyskryminacja stałych odnawialnych źródeł energii przejawiająca się m.in. w pomijaniu ich przy programach dotacyjnych lub w niesłusznych preferencjach dla gazu, który jest paliwem kopalnym, dla pomp ciepła (w naszych warunkach nie są one OZE, gdyż działają na prąd pozyskiwany ze spalania paliw kopalnych) lub dla innych OZE.

Zakaz eksploatacji kominków na drewno ogranicza prawo własności

 OSKP zauważa także, że POP ogranicza prawo własności, poprzez wprowadzenie zakazu eksploatacji kominków na drewno i miejscowych ogrzewaczy pomieszczeń na biomasę w określone dni, naruszając tym samym art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. POP będąc aktem prawa miejscowego powinien w zakresie ograniczenia prawa własności opierać się na wyraźnej delegacji ustawowej. Delegacji takiej nie daje Art. 91 Ustawy Prawo Ochrony Środowiska. Ograniczenia polegają na zakazie eksploatacji przez co uniemożliwiają korzystanie ze spełniających obowiązujące normy i legalnie zakupionych oraz zamontowanych urządzeń zgodnie z ich przeznaczeniem – tym samym naruszają istotę prawa własności. Z braku ustawowego określenia dopuszczalnych ram ograniczeń praw i używając argumentu potrzeby poprawy jakości powietrza ustawodawca na poziomie uchwał lokalnych mógłby zabronić dosłownie wszystkiego i każdemu. Każda bowiem aktywność człowieka ma wpływ na środowisko i jakość powietrza.

 Projekt aktualizacji POP dla Małopolski nie zawierał w zakresie kominków ani prawidłowej diagnozy ani analizy problemu emisji opartej na inwentaryzacji urządzeń. Jeśli POP wprowadza zakaz eksploatacji bardzo konkretnej, wąskiej grupy urządzeń, to ich wpływ na środowisko powinien być dokładnie udokumentowany, aby taki zakaz był uzasadniony. Emisja z urządzeń ekoprojektowych ma minimalny udział w całości emisji. Przekroczenie delegacji ustawowej polega tu na tym, że z powodu złej jakości powietrza ograniczono eksploatację urządzeń, których wpływ na emisję nie został udokumentowany. Ustawa bowiem istotnie umożliwia wprowadzanie zakazów ale pod pewnymi warunkami. 

https://www.kominki.org/artykul/6009,cieple-slowka-nie-czepiaj-sie-kominka-to-nie-tramwaj

Zgodnie z Art. 91 punkt 7a Ustawy Prawo Ochrony Środowiska, Program Ochrony Powietrza powinien zawierać podział źródeł zanieczyszczeń i planowany do osiągnięcia efekt ekologiczny działań naprawczych. Skoro jednym z działań naprawczych jest zakaz eksploatacji kominków ekoprojektowych, to ta grupa urządzeń powinna być wyszczególniona w projekcie jako źródło zanieczyszczeń, a jej udział w zanieczyszczeniu powietrza powinien być udokumentowany. Niestety projekt nie zawierał takich informacji. Projekt nie określa również planowanego do osiągnięcia efektu ekologicznego, jaki spowoduje wprowadzenie działania naprawczego w postaci zakazu eksploatacji kominków. Pod tym względem projekt nie spełnia wymogów ustawowych. Z tych właśnie powodów w czerwcu 2023 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił mazowiecki Program Ochrony Powietrza w zakresie, w jakim wprowadzał on ograniczenia eksploatacji kominków. 

Argumenty ekspertów kominkowych potwierdzają badania. Badania kominków w warunkach rzeczywistych wykazały, że emisja pyłów mieści się w granicach wyznaczonych przez Ekoprojekt a emisja BaP jest 100 do 1000 razy niższa niż przewidują to normy. Wspomniane badania to: 1. 1. Badanie kominka w warunkach rzeczywistych wykonane w 2021 r. na zlecenie Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Kominki i Piece przez Przedsiębiorstwo Badań i Ekspertyz Środowiska „SEPO" (Raport z badań o numerze 527/10-20/1 i publikacja w Science Direct https://authors.elsevier.com/c/1flQc7tDQ9Kmmo). Badanie to wykazało, że emisja BaP z kominka jest o 95,8% niższa niż przewiduje to wskaźnik EMEP i o 97,5% niższa od wskaźnika Krajowej Bazy KOBiZE. 2. 1. Badanie kominka w warunkach rzeczywistych wykonane na zlecenie firmy Hajduk przez Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla (obecnie Instytut Technologii Paliw i Energii) w 2022 r. (Nr ewidencyjny IChPW 47/2022). Badanie to wykazało, że emisja BaP z kominka jest o 98,3% niższa niż przewiduje to wskaźnik EMEP i aż o 99 % niższa od wskaźnika Krajowej Bazy KOBiZE. 

Co z tych badań wynika? W opinii IChPW (obecnie Instytut Technologii Paliw i Energii) kominki spełniające wymogi ekoprojektu wpisują się w trend rozwojowy urządzeń OZE minimalizujących negatywne oddziaływanie na jakość powietrza i są rekomendowane szczególnie w miejscach narażonych na pojawienie się tzw. epizodów smogowych.

Jednym z priorytetów obecnych Programów Ochrony Powietrza powinno być bezpieczeństwo energetyczne obywateli

Programy Ochrony Powietrza powinny być tworzone z dbałością o bezpieczeństwo energetyczne obywateli poprzez promowanie ekoprojektowych kominków opalanych odnawialnym drewnem lub przyjaznym dla środowiska pelletem na równi z innymi urządzeniami zasilanymi OZE (jak np. pompy ciepła, fotowoltaika). Przepisy takie nie mogą prowadzić do powstawania lub zwiększania zjawiska ubóstwa energetycznego. Importowane paliwa – gaz, węgiel, energia elektryczna – są droższe niż paliwa lokalne, takie jak drewno. W sytuacjach klęsk żywiołowych lub kryzysu energetycznego są one też trudno dostępne. Ograniczenia dla drewna lub ograniczenia eksploatacji urządzeń na drewno godzą w bezpieczeństwo energetyczne uzależniając ludzi od dużych sieci przesyłowych i skazując na monopol dostawców i związane z tym wysokie ceny. 

źródło: Ogólnopolskie Stowarzyszenie Kominki i Piece