Dynamika rozwoju polskiej branży pelletu drzewnego

Warto również zauważyć, że w 2022 roku średnia cena pelletu w Polsce wzrosła z 850 zł do około 2600-2700 zł za tonę, co było spowodowane głównie niepewnością na rynku paliw.  Obecnie sytuacja cenowa jest bardziej stabilna, ale przyszłe trendy pozostają niepewne a przedsiębiorstwa muszą dostosować się do nowych warunków rynkowych, aby utrzymać swoją pozycję na rynku. Jednak  wszystko może się zmienić  jeśli zapewnione zostanie  solidne wsparcie rządowe dla instalacji nowych urządzeń na pellet 

Produkcja a konsumpcja pelletu w Polsce 

Grafika 1 – Produkcja Pelletu Drzewnego w Polsce i w Europie, Źródło: Bioenergy Europe Statistical Report/ PELLETS 2024

Polska jest trzecim co do wielkości producentem pelletu w Europie  z produkcją  wynoszącą 2,2 mln ton,niemal równą tej we Francji, Chociaż wielkość produkcji w obu krajach jest  porównywalna, Polska ma prawie dwukrotnie więcej aktywnych zakładów produkcyjnych niż Francja, 140 w 2023 r., o łącznej zdolności produkcyjnej 2,7 mln ton. To wskazuje, że średnio polskie zakłady są znacznie mniejsze pod względem zdolności produkcyjnej. Na dodatek  skutki kryzysu dotyczącego surowców drzewnych są odczuwalne w Polsce, a produkcja w 2024 r. ma się zmniejszyć, przy oczekiwanej redukcji zdolności produkcyjnej o 200 000 ton.

Grafika 2 – Konsumpcja Pelletu Drzewnego w Polsce i w Europie, Źródło: Bioenergy Europe Statistical Report/ PELLETS 2024

Całkowite zużycie pelletu drzewnego w Europie w latach 2022–2023  spada. Rzeczywiście, jak widać na żółtej linii na rysunku 31,  po okresie stałego wzrostu w latach 2013–2021, osiągając rekordowe zużycie 34,6 mln ton w 2021 r.  zużycie spadło o około 8% w latach 2021–2022 (z powodu kryzysu energetycznego w 2022 r., kiedy brakowało pelletu, a także odnotowano rekordowo wysokie ceny, oba w wyniku kontekstu geopolitycznego). W latach 2022–2023 zużycie to zmniejszyło się o kolejne 6%, spadając do łącznego zużycia 30 mln ton w Europie.

Grafika 3 – Konsumpcja Pelletu Drzewnego w Polsce i w Europie w instalacjach indywidualnych o mocy do 50 kW, Źródło: Bioenergy Europe Statistical Report/ PELLETS 2024

Grafika nr 3 przedstawia konsumpcję mieszkaniową na rynkach, na których poziom konsumpcji wynosi od 350 000 ton do 1 miliona ton. Rysunek pokazuje zupełnie różne trendy dla różnych krajów, co utrudnia ustalenie jakiegokolwiek ogólnego trendu. Z drugiej strony Hiszpania i Polska odnotowały stały wzrost konsumpcji mieszkaniowej w ciągu ostatnich 5 lat, jednak tempo to zwalnia od 2021 r. 

W Polsce prognozy rozwoju branży pelletu wskazują na umiarkowany optymizm, zarówno w kontekście wykorzystania w kotłach dedykowanych dla odbiorców indywidualnych, jak i w energetyce zawodowej. W ramach programu “Czyste Powietrze” obserwuje się wzrost liczby instalacji kotłów na pellet w gospodarstwach domowych. Stabilizacja cen pelletu w 2024 roku oraz rosnąca świadomość ekologiczna społeczeństwa przyczyniają się do zwiększenia zainteresowania tym źródłem ogrzewania. Jednakże, eksperci zwracają uwagę na potencjalne wyzwania związane z dostępnością surowca, zwłaszcza w kontekście planowanych regulacji ograniczających spalanie trocin i zrębków na cele energetyczne.  

Branża pelletu drzewnego w Polsce stoi przed wyzwaniami związanymi z konkurencją ze strony tańszego importu z krajów bałtyckich i Ukrainy oraz potencjalnymi zmianami regulacyjnymi. Jednakże, rosnące zainteresowanie odnawialnymi źródłami energii oraz programy wsparcia dla ekologicznych systemów grzewczych mogą sprzyjać dalszemu rozwojowi rynku pelletu w Polsce.

Grafika 4 – Konsumpcja Pelletu Drzewnego w Polsce i w Europie, Źródło: Brochure for Pellets 2024, EPC

Polska branża pelletu pomimo trudnej sytuacji geopolitycznej w latach 2022-2024 odnotowała ogromny progres – jesteśmy dziś na pierwszym miejscu, jeżeli chodzi o ilość certyfikowanych firm, możemy pochwalić się imponującą liczbą firm z certyfikatem ENplus®, a dodatkowo należy wspomnieć, że powstają kolejne nowoczesne linie produkcyjne. W 2024 odnotowano 13 nowych producentów z certyfikatem ENplus® oraz 9 nowych firm handlowych z certyfikatem ENplus®, co daje niższy wzrost niż w latach poprzednich, ale jednak pokazuje ciągły rozwój tej branży w Polsce.

Branża produkcji pelletu drzewnego w Polsce w dalszym ciągu odnotowuje wzrosty produkcji pelletu, które zawdzięczamy przede wszystkim nowym, średniej wielkości (do 10 000 ton/rok) jednostkom produkcyjnym. Większość z nich decyduje się na uzyskanie certyfikatu potwierdzającego powtarzalność parametrów pelletu w klasie jakości A1 lub A2, czyli certyfikatu ENplus®. 

Branża pelletu drzewnego w Polsce potrzebuje przepisów regulujących stosowanie pelletu drzewnego

Ministerstwo Klimatu i Środowiska wprowadziło nowe normy jakościowe dla biomasy drzewnej, które mogą wpłynąć na dostępność i ceny pelletu na rynku krajowym. Eksperci obawiają się, że te regulacje mogą ograniczyć dostępność wysokiej jakości paliw i prowadzić do wzrostu ich cen.  

Zgodnie z opublikowanym przez MKiŚ projektem rozporządzenia, normy jakościowe dotyczące pelletu i brykietu drzewnego – zarówno produkowanych w Polsce, jak i importowanych zza granicy (objętych procedurą celną) – zostaną zaostrzone. Jak podkreślają autorzy projektu, aktualne biopaliwa w postaci pelletów i brykietów drzewnych nie są objęte systemem monitorowania i kontroli, nie ustanowiono dla nich prawnie wiążących wymagań jakościowych. Nowe przepisy zaostrzą zatem wymagania jakościowe co do sprzedaży, a w konsekwencji – spalania biopaliw opartych na biomasie, czyli pelletów i brykietów drzewnych. 

W przypadku pelletu drzewnego przeznaczonego do kotłów 3, 4 i 5 klasy energetycznej lub spełniających wymogi ekoprojektu, wymagania jakościowe będą odpowiadać klasie jakości A1 wg normy PN-EN ISO 17225-2, a więc m.in. będą musiały wykazać maksymalną dopuszczalną zawartość popiołu do 0,7% (a nie 1,20% jak w klasie jakości A12). Ministerstwo Klimatu i Środowiska podkreśla, że nowe przepisy mają ograniczyć spalanie paliw stałych z biomasy z domieszką chemicznie przetworzonych dodatków oraz tworzyw sztucznych w gospodarstwach domowych i instalacjach grzewczych do 1 MW. 

Obecnie nie wszystkie pellety i brykiety drzewne dostępne w sprzedaży spełniają wymagania jakościowe stawiane przez standardy europejskie serii ISO EN 17225. Zwiększenie kontroli nad jakością dostępnych na rynku biopaliw ma pomóc wyeliminować z rynku produkty niskiej jakości, a także ograniczyć emisje zanieczyszczeń do środowiska.

Projektowane zmiany wprowadzają obowiązek certyfikacji, a więc potwierdzenia klasy jakości pelletu drzewnego przez niezależną stronę trzecią. To oznacza, że każdy rodzaj pelletu drzewnego wprowadzany do obrotu i sprzedawany w Polsce musi spełniać określone standardy jakości dla klasy jakości A1 – jeśli będzie zastosowany w urządzeniach grzewczych klasy 3, 4 i 5 i/lub spełniających wymogi dla ekoprojektu – lub klasy jakości A2 w przypadku zastosowania w urządzeniach grzewczych niższej niż 3 klasa emisyjności określonych w normie EN305-5. Dzięki temu użytkownicy będą mieć pewność, że kupowane biopaliwo jest najwyższej jakości, a tym samym czy jest ono efektywne przy spalaniu oraz bezpieczne dla zdrowia i środowiska.

Czy grozi nam sytuacja, w której na polskim rynku zabraknie pelletu drzewnego, a właściciele kotłów pelletowych staną przed olbrzymim problemem? Polska Rada Pelletu przewiduje, że do sytuacji sprzed dwóch lat nie powinno dojść. Co więcej – projektowane rozporządzenie poprawi uregulowanie spraw związanych z jakością, o co cała branża pelletu walczy od 2017 r. Zagrożeniem dla polskiego rynku pelletu nie jest ww. projekt rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska, a raczej brak uregulowań w tym zakresie.

Pokazuje to problem napływu pelletu drzewnego i niedrzewnego zza wschodniej granicy do Polski (szacowany na poziomie 20 tys. t/mc). Stanowi on poważne wyzwanie dla krajowych wytwórców biopaliwa. Importowany pellet, charakteryzujący się niską ceną, znacznie utrudnia producentom utrzymanie konkurencyjności. Często (choć nie zawsze) pellet z importu jest postrzegany przez konsumentów jako produkt gorszej jakości. Mimo to, jego atrakcyjna cena przyciąga wielu z nich, co dodatkowo komplikuje sytuację rodzimych przedsiębiorców stawiając ich przed wyzwaniem utrzymania się na rynku. Ostatnie miesiące to czas ogromnej walki cenowej polskich producentów, którzy muszą mierzyć się z niską ceną pelletu drzewnego przedostającego się zza wschodniej granicy.

Konkretny termin wdrożenia nowych przepisów nie został jeszcze potwierdzony, choć wielokrotnie padała data 1.01.2025 r. W samej treści projektu możemy przeczytać, że rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. MKiŚ zapowiedziało jednak, że wprowadzenie zaostrzonych wymagań jakościowych dla pelletu drzewnego będzie poprzedzone odpowiednimi konsultacjami społecznymi. Dodatkowo określony zostanie okres przejściowy, który pozwoli producentom i dystrybutorom dostosować się do nowych wymagań.

Wprowadzenie nowych regulacji dotyczących jakości pelletu drzewnego jest krokiem w stronę poprawy jakości powietrza i ochrony środowiska. Dzięki zaostrzeniu wymagań dla biopaliwa, użytkownicy będą mieli dostęp do wyselekcjonowanych, wysokiej jakości produktów, co wpłynie pozytywnie na efektywność spalania oraz bezpieczeństwo zdrowotne i środowiskowe. Certyfikacja zapewni przejrzystość rynku, a także ochroni konsumentów przed zakupem paliw niskiej jakości.

Nowe przepisy dotyczące pelletu drzewnego to pozytywna zmiana, która podnosi standardy jakości i bezpieczeństwa biopaliw, jednocześnie wspierając walkę z zanieczyszczeniem powietrza oraz promując transparentność na rynku. Branża pelletowa, która początkowo była niszowa, od kilku lat stała się ważnym elementem systemu ogrzewania domów. Do takiego postrzegania branży przyczyniła się również działalność Polskiej Rady Pelletu.

Agnieszka Kędziora-Urbanowicz

Prezes Biocontrol Sp. z o.o., wiceprezes Polskiej Rady Pelletu, Audytor ENplus/ DINplus/ KZR SURE/ SNS

Absolwentka Wydziału Towaroznawstwa, specjalności Towaroznawstwo i Zarządzanie Jakością Akademii Morskiej w Gdyni oraz studiów podyplomowych Energetyka i Odnawialne Źródła Energii na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie. Od 10 lat związana z certyfikacją systemów jakości wyrobów i systemów zarządzania. Wieloletni audytor strony trzeciej w jednostkach certyfikujących tj. Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji, SGS Polska Sp. z o.o., Control Union Poland Sp. z o.o., DINcertco GmbH, Bureau Veritas Polska Sp. z o.o. oraz DQS Polska Sp. z o.o. Aktywny członek grup roboczych działających przy European Pellet Council (EPC) w strukturach BIOENERGY EUROPE. Obecnie również Wiceprezes stowarzyszenia branżowego POLSKA RADA PELLETU.